تعاریف مفهومی که در قالب اصطلاحاتی کلی بیان می شده به افراد کمک می کند تا مفهوم خشکسالی را درک کنند . بعنوان مثال “ خشکسالی عبارت است از یک دورة ممتد کمبود بارش که منجر به صدمه زدن محصولات زراعی و کاهش عملکرد می شود ” .
تعاریف مفهومی در تبیین سیاستگزاری در زمینه خشکسالی نیز حائز اهمیت است . مثلاً خط مشی ( سیاست کلی ) در زمینه خشکسالی در استرالیا تلفیقی از آگاهی نسبت به تغییرپذیری نرمال اقلیم در تعریف متناظر آن از خشکسالی می باشد .
این کشور ، کمک های مالی به زارعان را صرفاً در رخداد “ خشکسالی های استثنایی ” بلاخص زمانی که شرایط خشکسالی حادتر از مواردی است که بعنوان جزیی از ریسک عادی مدیریت پروژه درنظر گرفته می شود ، ارائه می کند .
تشخیص خشکسالی های استثنایی مبتنی بر ارزیابی های علمی است . پیش از این زمانی که خشکسالی از نقطه نظر سیاستگزاری کمتر تعریف شده بود و زارعان درک درستی از آن نداشتند ، برخی کشاورزان در مناطق اقلیمی نیمه خشک استرالیا هر چند سال یکبار تقاضای کمکهایی برای مقابله با خشکسالی داشتند .

خشكسالي عموما از جنبه هاي هواشناسي، آب شناسي و يا كشاورزي تعريف مي شود. بنابراين نتيجه نهايي خشكسالي از تاثيرات آن بر روي فعاليت هاي اجتماعي و اقتصادي يك منطقه مشخص مي شود. در دهه‌هاي اخير در ميان حوادث طبيعي تأثيرگذار بر جمعيت‌هاي انساني، تعداد فراواني پديده خشكسالي ديده شده است كه به لحاظ ويژگي‌هايي چون درجه شدت، طول مدت، فضاي تحت پوشش، تلفات انساني، خسارات اقتصادي و تأثيرات اجتماعي درازمدت بر جامعه، اثرات آن بيش از ساير حوادث طبيعي بوده است. فرق عمدة آن با ساير حوادث طبيعي در اين است كه خشكسالي برخلاف ساير حوادث پديده‌اي تدريجي بوده و در دورة زماني نسبتاً طولاني واقع مي‌شود و اثرات آن ممكن است تا سال‌ها و با تأخير بيشتري نسبت به ساير حوادث طبيعي ظاهر شود. بنابراين از آنجا كه تعيين زمان دقيق شروع خشكسالي كار ساده‌اي نيست به آن پديده‌اي خزنده گويند. اين حادثه طبيعي برخلاف ساير حوادث طبيعي كمتر باعث بروز خسارات ساختاري مي‌شود به همين خاطر، كمك‌رساني در هنگام وقوع اين پديده در مقايسه با ساير حوادث مثل سيل، زلزله و.. پيچيده‌تر و دشوارتر مي‌باشد. و بعد اينكه، خشکسالي از بلاياي طبيعي غيرمحسوس است. گرچه تعاريف متفاوتي براي اين پديده عنوان شده با اينحال، اين حادثه درنتيجه کمبود بارش در طي يک دوره ممتد زماني غالباً دريک فصل يا بيشتر است.خشكسالي تقريبا همه جا رخ مي‌دهد. ويژگي‌ خشكسالي از منطقه‌اي به منطقه ديگر متفاوت است. تعريف خشكسالي دشوار است چراكه به تفاوت‌هاي منطقه، نيازها و.. بستگي دارد.خشكسالي برجنبه‌هاي مختلف زندگي و جامعه خصوصاً تغيير محيط طبيعي تأثير مستقيم و غيرمستقيم دارد عدم درك مفهوم خشكسالي باعث ترديد و ركود در بخش‌هاي مختلف اقتصادي، مديريتي و حتي سياستگزاري‌ها مي‌گردد.  كمبود آب مي‌تواند ناشي ازخشكسالي طولاني مدت، ضعف مديريت تامين آب و آلودگي منبع آب‌هاي سطحي باشد. خشكسالي مي‌تواند بر منطقه‌اي وسيع و جمعيت انبوهي تاثير بگذارد. و با ايجاد تغييرات در محيط زيست، مخاطراتي از قبيل آتش‌سوزي، وقوع سيل ناگهاني و احتمال زمين لغزه و جريان گرد و غبار را نيز به‌ همراه داشته باشد. از وجود منابع آب شناخته شده و در دسترس براي هر فرد در مواقع بحراني اطمينان حاصل نماييد.

پيامدهاي وقوع خشكسالي

فرسايش بادي و اثرات آن

 از بين‌بردن پوشش گياهي منطقه

 كوچ پرندگان بر اثر خشك و يا كم آبي درياچه‌ها اثرات آن بر سلامت و بهداشت عمومی‌

 بروز مشكلاتي چون سوءتغذيه و ترك تحصيل

 مرگ حيوانات اهلي

 كاهش محصولات كشاورزي

 وقوع آتش‌سوزي‌هاي گسترده

 افزايش بيماري‌هاي مختلف از جمله عفونت‌هاي ريه،‌ كم آب شدن بدن و ساير امراض مرتبط بروز قحطي  و كمبود آب براي آبياري  

 بروز آشفتگي در جامعه

 وقوع مهاجرت

 وقوع جنگ و نزاع بر سر منابع طبيعي از جمله آب و غذا

 افزايش بيابان‌ها  

  اقدامات قبل از بروز خشكسالي 

 بررسي مستمر ميزان بارندگي و مقايسه آن با سطح قبل و فعليت نوع محصول براي كاهش فرسايش خاك

  جمع‌آوري آب باران براي استفاده در مواقع لزوم

  ساخت كانال و هدايت رودها و نهرها به مناطق مستعد خشكسالي

  استفاده بهينه از آب در موارد مختلف ازجمله آبياري، آب‌پاشي، شستن خودروها و پركردن استخرها و... 

 برنامه‌‌ريزي براي كنترل خشكسالي و كاهش اثرات مخرب آن

  آموزش همگاني بيمه خشكسالي

  انجام كشت مقاوم در برابر كمبود آب

  اصلاح الگوي مصرف آب

  استفاده از سامانه‌هاي هشدار دهنده خشكسالي

  از قبل وجود مديريت ريسك خشكسالي محافظت از منابع آب تقويت از برخي چاه‌هاي آب و حفر چاه‌هاي كاهش ريسك و خطر درازمدت خشكسالي  وقوع توفان شن بواسطه خشكسالي و فرسايش خاك پديدار شدن مارها و افزايش مارگزيدگي 

 راه هاي مقابله با بحران خشكسالي

 در سالهاي خشكسا لي بيمه صندوق محصولات كشاورزي مطمئن ترين عامل در جهت كمك به كشاورزان و دامداران مي باشد. هر چه سريعتر نسبت به بيمه نمودن محصولات خود اقدام كنيد.

در مراتع فقير دام در پي تامين نياز غذايي تكاپوي زيادي مي نمايد كه باعث تحليل انرژي ومزيد مشكلات خشكسالي مي گردد كمك تغذيه حتي در حد كاه در محل علف چرا مشكلات را كاهش مي دهد.

با بالا بردن ارزش غذايي انواع كاه وكلش و ساير بقاياي كشاورزي از طريق روشهاي غني سازي كاه با اوره و سيلاژ نسبت به تغذيه دام در مراتع خشكسالي اقدام كنيد.

با توجه به كاهش مواد مغذي علوفه ها در مواقع خشكسالي ضروري است نسبت به استفاده از انواع مكملهاي غذايي با مشاوره كارشناسان در جيره غذايي دام استفاده شود.

با استفاده مطلوب و بهينه از منابع علوفه اي موجود ضروري است دامداران نسبت به حفظ كيفيت علوفه از طريق ذخيره سازي و نحوه نگهداري و جلو گيري از كاهش كيفيت و همچنين استفاده از افزودني هاي لازم به انواع علوفه اقدام به موقع را انجام دهند.

كوچ كردن در كنار مزارع كشاورزي مناطقي كه وابسته به آبهاي سطحي هستند با موفقيت همراه نيست.

انتقال آب شرب دام به محل علف چرا باعث صرفه جويي در مقدار آب و جلوگيري از تشنگي مفرط و كاهش بيماري هاي متابوليكي و تلفات دام مي شود.

از تغذيه دامها با مواد غذايي كپك زده و آلوده به خصوص نان خشك كپك زده جدا" خودداري شود چون علاوه بر ايجاد بيماري و مسموميت در دام عوارض متعددي نيز جهت انسان ايجاد مي كند.

با توجه به افزايش قيمت نهاده ها با مشورت كارشناسان امور دام مستقر در مديريت جهاد كشاورزي شهرستان ها از مواد جايگزين استفاده و نظرات فني كارشناسان لحاظ شود.

تدابير لازم جهت به حداقل رسانيدن تلفات خوراك در حين حمل و نقل و نيز در آخورها بعمل آيد.

با نصب شناور در كليه آبشخورهاي دامداري واستفاده ازسيستمهاي جديد خشك كن كود وبرگشت آب درسيستم شستشوي واحد مي توانيد در مصرف آب صرفه جويي كنيد.

بهترين راه مقابله با خشكسالي افزايش بهره وري است .بهره وري يعني حداكثر استفاده از عوامل توليد كه در اختيار شماست مخصوصا" آب.يكي از راههاي مقابله با بحران خشكسالي جلوگيري از پرت (تلفات) نهاده هاي دامي در واحد دامداري وصرفه جويي در مصرف مي باشد.

صرفه جويي آب به معني كم مصرف كردن نيست بلكه به مقدار لازم مصرف كردن است .پس براي كاهش اثرات منفي خشكسالي در مصرف آب در واحدهاي دامداري صرفه جويي كنيد.

   توصيه هايي جهت مصرف بهينه آب شرب وانشان

  آب را دور نريزيد مگر اينكه مطمئن شويد ديكر نمي توان آن را مصرف نمود.

  استفاده از شيرهاي آب مدرنچند بطري آب آشاميدني در يخچال بگذاريم تا ناچار نشويم آب را براي خنک کردن باز گذاشته و مقدار قابل توجهي آب را هدر بدهيم.

  باهر دقيقه دوش گرفتن بين 20-40 ليتر آب مصرف مي شود.

   بنابراين بهتر است زمان مورد نياز براي دوش گرفتن را كاهش دهيم و استفاده از وان نيز ضروري است.

  ميتوانيم با استفاده از يک ليوان آب، دندان هاي خود را مسواک بزنيم و هنگام مسواک زدن جريان آب را قطع کنيم.

  هنگام وضو گرفتن شير آب را بدون استفاده باز نگذاريم.

  ماشين لباسشويي را با حداكثر ظرفيت مورد استفاده قرار دهيم .  به اين معني كه هنگامي از آن استفاده كنيم كه لباس به اندازه كافي جمع شده باشد و درنتيجه ماشين با ظرفيت كامل كار كند.

  هنگام شستن ميوه و سبزي شير آب و راه خروجي ظرف شويي را بسته و آن را تا نيمه پر از آب نموده و در پايان سبزي ها را با دوش مخصوص آب کشي کنيم.

  فضاي سبز منزلتان را در هواي خنك (ترجيحاً در شب) آبياري كنيد.در کشاورزي بايستي روشهاي آبياري متناسب با محيط باشد و يا از روشهاي جديد آبياري استفاده شود که اتلاف آنها کم است.

   مثلا آبياري باراني يکي از راه هاي بهرهبرداري از آبها در کشاورزي است.

  گذر گاه و پله ها را با جارو پاکيزه نگهداريم.اگر اين کار را با شيلنگ انجام دهيم مقدار زيادي آب به هدر خواهد رفت.

  شهری های عزیز که به وانشان می روید  براي شستن اتومبيل از چند سطل آب به جاي شيلنگ استفاده کنيد.

  در صورت داشتن كولر آبي، آن را را بازديد كنيم و در صورت اتلاف آب شيرهاي شناور بادوام و محكم به كار ببريم.

  چكه كردن و نشت آب از شير و لوله ها موجب هدر رفتن مقدار زيادي آب در هر 24 ساعت مي شود.

   پس همواره شيرها را بررسي كرده و در صورت خرابي در مورد رفع اين مشكل و تعويض واشر آن ها اقدام نمائيم.